Τί είναι η Μέθοδος ABA?

Η οικογένεια παιδιού με μαθησιακές δυσκολίες

Η ύπαρξη μαθησιακών δυσκολιών σηματοδοτεί την έναρξη μιας περιόδου έντονων ανακατατάξεων, αναταραχών και αναπροσαρμογών σε όλη  την οικογενειακή ζωή και την οικογενειακή ατμόσφαιρα του παιδιού. Οι οικογένειες παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες αντιμετωπίζουν στρες και έντονο άγχος που προκαλεί η ύπαρξη μαθησιακών δυσκολιών στο παιδί. Ανάμεσα στο συζυγικό σχήμα μπορεί να υπάρξουν οικογενειακά και συζυγικά προβλήματα.  Αυτά δημιουργούνται από της προσπάθειας να αντιμετωπιστεί η κατάσταση αλλά και τις συναισθηματικές δυσκολίες που δημιουργεί η ανασφάλεια των γονιών. Η παρέμβαση πολλές φορές του ευρύτερου οικογενειακού περιβάλλοντος διογκώνει τα ζητήματα και τις συγκρούσεις ανάμεσα στους γονείς. Οι συγκρούσεις μεταξύ των γονιών είναι συνεχείς ιδιαίτερα όταν τις πυροδοτούν από το ευρύτερο οικογενειακό περιβάλλον. Εκφράσεις «του κάνεις όλα τα χατίρια», «τον κακομαθαίνεις» «αν ήταν δικό μου παιδί» ή και ακόμα «από εσένα και το σόι σου πήρε» έχουν ακουστεί πολλές φορές μέσα σε μια οικογένεια που έχει παιδί με μαθησιακές δυσκολίες. Μετά έρχεται ο φόβος που νιώθουν οι γονείς για το μέλλον του παιδιού τους. Ο φόβος περιλαμβάνει το τι συμβαίνει στο παιδί αλλά και τι μπορεί να συμβεί. Τι συμβαίνει με το παιδί, οι ειδικοί μας λένε την αλήθεια ή μας κρύβουν πράγματα. Ακόμα υπάρχει και ο φόβος για το μέλλον τι θα κάνει στη ζωή του, θα σπουδάσει, θα βρει δουλειά, θα έχει φίλους και πολλούς ακόμα φόβους γύρω από το παιδί τους και τις δυσκολίες του.

Η συμπεριφορά του γονιού έχει πολλές αντιφάσεις. Βρίσκεται από την αποδοχή των δυσκολιών μέχρι την απόλυτη άρνηση. Ανάμεσα στο δίπολο αυτό μπορεί να φτάσει από το να εξυπηρετεί το παιδί ετοιμάζοντας του ακόμα και τη σάκα του σε καθημερινή βάση. Στον αντίποδα μπορεί να έχει ένταση απέναντι στο παιδί και να φτάνει ακόμα και στη χειροδικία γιατί δεν τα καταφέρνει στο σχολείο ή φέρνει κακούς βαθμούς. Υπάρχουν πολλές καταγραφές από γονείς που αναφέρουν που έχουν καθίσει με το παιδί για ώρες πολλές σε ένα δωμάτιο για να μάθει πως γράφονται τα ρήματα ή καθημερινά διαβάζουμε 5 και 6 ώρες. Το όλο πλαίσιο όπως διαμορφώνεται στην οικογένεια είναι πολύπλοκο. Η παρέμβαση του ειδικού είναι απαραίτητη και επιβεβλημένη. Ο γονιός για να μπορέσει να βοηθήσει αποτελεσματικά το παιδί του θα πρέπει να περάσει όλα τα στάδια της απώλειας που είναι:

Το σοκ. Το αναπάντεχο για το γονιό γεγονός, ότι το παιδί αντιμετωπίζει μαθησιακά προβλήματα.

Η άρνηση στο οποίο ο γονιός άμεσα ή έμμεσα δεν δέχεται πως υπάρχει πρόβλημα και έχει γίνει λάθος.

Οι ενοχές.  Ο γονιός αισθάνεται ένοχες που ξεκινούν από την αντίληψη ότι ο γονιός είναι υπεύθυνος για κάθε πρόβλημα που έχει το παιδί του.

Ο Θρήνος. Στο στάδιο αυτό ο γονιός αποδέχεται τον πόνο του και πέφτει σε κατάσταση θρήνου. Είναι η αρχή για να φτάσει στην αποδοχή.

Η ενεργητική στάση. Είναι το τελευταίο στάδιο. Ο γονιός έχει αποδεχθεί την κατάσταση. Έχει εκτονωθεί από τις εκρήξεις θυμού και από τις άσκοπες αναζητήσεις και διαψεύσεις. Θέλει να επενδύσει όλη του την ενέργεια σε μια προσπάθεια που θα τον βοηθήσει να βελτιώσει τα προβλήματα του παιδιού του. Έχει έκδηλο ενδιαφέρον ενημέρωσης για τις λύσεις του προβλήματος.

Γίνεται αντιληπτό από την εμπειρία δουλεύοντας με παιδιά με Μαθησιακές Δυσκολίες αλλά κι από την  βιβλιογραφία πως ένα πρόγραμμα παρέμβασης πρέπει να έχει  δύο στόχου. Ο πρώτος θα εστιάζει στο παιδί και τις δυσκολίες του. Ο δεύτερος θα αφορά το οικογενειακό του περιβάλλον. Μέσα από τη  συμβουλευτική ο ειδικός πρέπει να  καθοδηγήσει αποτελεσματικά τους γονείς. Πρέπει να τους δείξει τι πρέπει να κάνουν και τι δεν πρέπει να κάνουν.  του από τον ειδικό είναι δεδομένη. Μη ξεχνάμε ότι ένας γονιός  πρέπει να οργανώνει, να διοικεί, να ελέγχει, να καθοδηγεί το παιδί. Ταυτόχρονα πρέπει να μοιράζεται, να επικοινωνεί, να αποδέχεται και να αλληλεπιδρά μαζί του. Τη διαδικασία αυτή πρέπει να τη το μάθει μέσα από τη συνεργασία με τον ειδικό ή μέσα σε μια ομάδα  γονέων που τα παιδιά τους αντιμετωπίζουν Μαθησιακές Δυσκολίες. Ακόμα και μια συνηθισμένη ομάδα σχολής γονέων μπορεί αν τον βοηθήσει.

Γιάννης Κοσμόπουλος

Βιβλιογραφία

Αγαλιώτης, Ι., (2000). Μαθησιακές Δυσκολίες στα  Μαθηματικά. Αθήνα: ΕλληνικάΓράμματα.

Αθανασιάδη, Ε. (2001). Η Δυσλεξία και πώς Αντιμετωπίζεται. Αθήνα: Καστανιώτη.

Ζάχος Γ, (2004),  Εργασία με Γονείς. Στο: Μαθησιακές Δυσκολίες –Δυσλεξία. Αθήνα: Ειδική Έκδοση σημειώσεων του Κέντρου Ψυχολογικών Μελετών.

Κοσμόπουλος, Ι., (επιμ.), (2011). Η Ειδική Αγωγή Αφετηρία Εξελίξεων στην Επιστήμη και στην Πράξη. Πρακτικά συνεδρίου, τ. Δ΄. Αθήνα: Εκδόσεις Γρηγόρη. 

Μπότσας, Γ., Παντελιάδου, Σ., (2007). Ορισμός και περιεχόμενο των μαθησιακών δυσκολιών. Στο Σ. Παντελιάδου &  Γ. Μπότσας (επιμ) Μαθησιακές Δυσκολίες Βασικές έννοιες και χαρακτηριστικά. Βόλος: Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Παιδαγωγικό Τμήμα Ειδικής Αγωγής

Παντελιάδου, Σ. & Μπότσας, Γ. (2004).  Χαρακτηριστικά των μαθητών με Μαθησιακές  Δυσκολίες  Στο Σ. Παντελιάδου, Α. Πατσιοδήμου και Γ. Μπότσας (επιμ.)  Οι Μαθησιακές Δυσκολίες στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Βόλος: Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων Β’ ΕΠΕΑΕΚ.

Παππά Β., (2004), Εκπαίδευση και συμβουλευτική γονέων με παιδιά με ειδικές ανάγκες στα πλαίσια σχολών γονέων. από www.specialeducation.gr

Παππά Β., (2004), Η εκπαίδευση της οικογένειας στο χώρο του σχολείου εμπειρίες από τις σχολές γονέων.  από www.specialeducation.gr

Τομαράς, Ν., (2008). Μαθησιακές Δυσκολίες. Ισότιμες Ευκαιρίες στην Εκπαίδευση. Αθήνα: Πατάκης

Gordon, Thomas (1994). Ο αποτελεσματικός γονέας. Αθήνα: Ευρωσπουδή.

Herbert, M. (1998) Ψυχολογική φροντίδα του Παιδιού και της οικογένειάς του. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.

ICD-10 (1997) (Απόδ. & επιμ. Κ. Στεφανής, Κ. Σολδάτος, Β.Μαυρέας) Ταξινόμηση ICD-10 Ψυχικών Διαταραχών  και  Διαταραχών  της  συμπεριφοράς. 

Παγκόσμιος Οργανισμός  Υγείας. Αθήνα: Εκδόσεις  Βήτα.